De tentoonstelling ‘door het beeld | door het woord’ is een uniek samenwerkingsproject tussen De Ketelfactory en schrijver-journalist Peter Henk Steenhuis (Trouw). Steenhuis ondervroeg de afgelopen drie jaar 21 kunstenaars die eerder in De Ketelfactory exposeerden over de bronnen van hun werk. Vervolgens associeerde filosoof René Gude door op de concepten van de kunstenaars, met vragen als: wat maakt een beeld meditatief, waarom is ware inspiratie niet ‘top-down’ maar ‘bottom-up’? Die samenwerking mondde uit in een lijvig boekwerk waarin kunstwerk, kunstenaar en het belang van kunst in deze tijd centraal staan.
Voor De Ketelfactory en de 21 kunstenaars is het boek een eerste stap in de richting van de grote tentoonstelling die in 2016 wordt georganiseerd op een externe locatie.
Deelnemende kunstenaars:
Marjolijn van den Assem, Hans van Bentem, Maria Blaisse, Florette Dijkstra, Wineke Gartz, Harry Haarsma, Bernadet ten Hove, Claudy Jongstra, Kinke Kooi, Mirjam Kuitenbrouwer, Ton van der Laaken, Birthe Leemeijer, Jan van Munster, Jacco Olivier, Olphaert den Otter, Karin van Pinxteren, Ewoud van Rijn, Roland Schimmel, Winnie Teschmacher, Simon van Til en Robert Zandvliet.
Peter Henk Steenhuis
Peter Henk Steenhuis (1969) is filosofie-redacteur bij Trouw. Hij publiceerde over de taalontwikkeling van zijn oudste zoon en over kunst en filosofie. Zijn ‘Filosofie van het kijken’ (2009) en ‘Denken over dichten’ (2011) kwamen op de shortlist van de Socrates Wisselbeker. In 2010 maakte hij met documentairemaker Marcel Prins ‘Andere Achterhuizen. Verhalen van Joodse onderduikers’. Dat project verscheen als kinderboek ‘Ondergedoken als Anne Frank’ in het Duits (2013) en het Engels (2014). Van de Amerikaanse versie zijn inmiddels meer dan 85.000 exemplaren verkocht.
René Gude
René Gude (1957-2015) was filosofieleraar en directeur van de Internationale School voor Wijsbegeerte (ISVW) in Leusden. Gude maakte filosofie voor een breed publiek toegankelijk, in de eerste plaats door zijn werk als filosofiedocent bij de ISVW en verder als schrijver van ‘Kleine Geschiedenis van de Filosofie’ (met Daan Roovers), ‘Stand-up Filosoof: de Antwoorden van René Gude’ (met Wilma de Rek) en ‘Sterven is doodeenvoudig, iedereen kan het’ (met Wim Brands). Verder schreef hij artikelen en columns voor landelijke dagbladen.
Uit de tekst:
Peter Henk Steenhuis: “Kijken naar kunst noem je een theoretische activiteit?”
René Gude: “Ja. ‘Theorein’ is in deze zin ‘belangeloos schouwen’ en betekent dat de toeschouwer het eigen belang dankzij de kunstenaar kan overstijgen om later de eigen belangen weer op te pakken, maar ruimer dan voor het kunstkijken begon. Zo kan kunst haar rol spelen in het rijk der vrijheid.”
Reacties:
“Zo kun je ook over kunst schrijven!”
– Jan Andriesse over het essay Empathie
“Het is een tekst om op te vreten, buitengewoon prikkelend in alle opzichten en een wijs pleidooi voor het ondergeschoven kind van de lust. Al het goede komt van onderen.”
– Connie Palmen over het essay Lust
“Ambacht vertegenwoordigt alles wat in de eenentwintigste eeuw naar de achtergrond leek te zijn verdreven; geduld, ervaring, anti-modernisme, kennis, een relatie tot traditie en een werkelijke doorleefde verhouding tot het onderwerp; kortom, slow-art. En nu zien we dat er wel degelijk een snelle verbinding is ontstaan met de hedendaagse en zelfs conceptuele kunst: een duurzame distillatie!”
– Hester Alberdingk Thijm over ambachtelijkheid
distillatie, lezingen, filosofisch café
Rondom de tentoonstelling en de presentatie van het boek vonden meerdere lezingen en gesprekken plaats, die werden bezocht door geïnteresseerden in de relatie tussen kunst en filosofie.
Op zaterdag 13 juni gingen Peter Henk Steenhuis en Winnie Teschmacher in gesprek over het boek en de tentoonstelling ‘door het beeld | door het woord’. Zij spraken ondermeer over De Ketelfactory als ruimte waar ‘beeld’ en ‘woord’ elkaar ontmoeten: in de tentoonstellingen, de distillaties en de publicaties. De videoportretten van René Gude en Peter Henk Steenhuis werden vertoond.
Daarna volgde een reeks lezingen van Peter Henk Steenhuis over het gedachtengoed van René Gude. Bij de lezingen ging hij in gesprek met kunstenaars uit ‘door het beeld | door het woord’. Op 21 mei sprak hij met Florette Dijkstra over inspiratie en duisternis, op 29 mei met Marjolijn van den Assem, ondermeer over haar fascinatie voor het leven en werk van Friedrich Nietzsche.
In de Internationale School voor Wijsbegeerte (ISVW), Leusden vond het Filosofisch café ‘woord en beeld’ plaats op 14 juni. Peter Henk Steenhuis ging in gesprek met kunstenaars Roland Schimmel en Kinke Kooi over hun werk.
videoportret
publicatie
Het boek ‘door het beeld | door het woord’ van Peter Henk Steenhuis en René Gude verscheen bij de opening van de tentoonstelling. Deze uitgave van de Internationale School voor Wijsbegeerte (ISVW) is gemaakt in samenwerking met De Ketelfactory.
bestellen
artikelen
Beelden? Daar moeten Woorden tegenaan – René Gude en Peter Henk Steenhuis in Trouw
pers