Op uitnodiging van De Ketelfactory stelt gastcurator Florette Dijkstra de tentoonstelling ‘unexpressive’ samen. Te zien zijn grote werken en installaties van zeven kunstenaars die bijdragen leverden aan de eerste vier nummers van kunstwordtterugkunst, het ‘schrift voor nieuwe kunst’ dat Dijkstra oprichtte. Het schrift wil de kunst zo direct mogelijk tonen en ruimte bieden voor het gedachtegoed over kunst. Het publiceert teksten en beelden van schrijvers en kunstenaars die denken vanuit kunst. Zij doen waar ze het over hebben.
De kunstenaars van ‘unexpressive’ zetten hun middelen van expressie in om de innerlijkheid van de kunst uit te dragen. Voor hen vormen het maken van beelden en het denken vanuit kunst een vanzelfsprekend geheel. Hun expressie is een gevolg van het maken, niet het doel.
In de relatief kleine ruimte van De Ketelfactory zijn zeven grote werken of installaties te zien. Hun helderheid maakt dat de tentoonstelling niet ‘vol’ oogt, maar als een ruimte waarin gedwaald kan worden en de bezoeker de innerlijkheid van de werken op zich in kan laten werken.
Emma van der Put
Emma van der Put gebruikt de mogelijkheden van film om tegen de tijd in te filmen, dat wil zeggen de synchroniciteit van een plek tonen. In haar werk brengt ze een samenstelling in beeld zoals die door één mens nooit te ervaren is. De filmcamera ontwikkelt een objectiviteit die voortkomt uit zijn betrekkelijke onzichtbaarheid op de plaats van handeling en uit zijn definitieve onzichtbaarheid in het uiteindelijke beeld. Degene die de camera hanteert kan niets anders dan mede onzichtbaar zijn. De film die ontstaat is een samengebalde tijd-ruimte ervaring, gelaagd in zijn perspectieven, menselijk en onmenselijk tegelijk.
‘Maritime Festival’ is een samenstelling van gebeurtenissen die plaats vonden op de openingsavond van het Maritiem Festival in Den Bosch. In de film raakt de ogenschijnlijke banaliteit van het lokale festijn verweven met de oeroude verhouding van schippers met de maan en haar invloed op zee. De mythe doemt op aan de randen van het feest, op de vergeten plekken waar de liederen nagalmen, het water schittert in het maanlicht en het festival vergeten is. De videoloop ‘Ship’ toont de eindeloze rondgang van een bootje op zee, waar geen mens aan te pas komt.
Simon van Til
Simon van Til ontleedt de eigenschappen van een fotocamera en zet hun afzonderlijke kwaliteiten in. De fotografie ontdekt via zijn werk meer mogelijkheden dan waarvoor zij werd uitgevonden. Zo verlengt hij de tijdsduur van een opname om de afstand vast te leggen die het licht aflegt van de zon tot de aarde, of vangt hij het licht tussen zonsondergang en zonsopkomst. Je kunt zeggen dat een foto van Simon een film is, ware het niet dat de film zich afspeelt op één negatief waarin tijd, ruimte en licht worden gevangen. In ‘Moonlit Disk’ kaatst een vlakke schijf het licht van een vollemaansnacht terug naar de maan: het is een schijf die in zijn spiegelend vermogen zélf functioneert als maan. ‘From and To / Elongated View’ is een foto van een ondergaande zon boven zee. De cameralens werd 8 minuten en 19 seconden opengezet, exact de tijd die het zonlicht nodig heeft om de aarde te bereiken.
Mirjam Kuitenbrouwer
De Recursiecabine van Mirjam Kuitenbrouwer kampt met een falend uitzicht. Het venster in de voorgevel van de cabine, die de afmetingen heeft van een gigantische super 8 viewer editor, laat licht door en meer niet. Het diffuse schijnsel maakt contact tussen buiten en binnen mogelijk, maar sluit werkelijk zicht uit. ‘Zien’ speelt zich in de cabine af. Daar is alles voorhanden: een groot optisch instrument, een rijke collectie boeken over vensters, een foto van de cabine in een landschap – of van een model van de cabine: je bent wellicht niet waar je dacht te zijn. Maar je kunt ook zeggen: binnen zie je meer van buiten dan buiten ooit mogelijk is. De cabine is recursief: het een is herleidbaar tot het ander, almaar door. Zien speelt zich af in de kamer of camera. Daar is het kunstwerk, niet erbuiten.
Wesley Meuris
Wesley Meuris wrikt aan de fundamenten van het tonen van kunst. Hij breekt de geijkte kaders af, om vanuit de logica van het kunstwerk nieuwe te bouwen. Daarmee herformuleert hij de omstandigheden van kunst en maakt ze tot het hart ervan. Hoe letterlijk hij dit ook doet, het is een ideële constructie waarbinnen het kunstwerk het centrum is dat nooit ‘beeld’ wordt. Niet de kunstwereld bepaalt wat het kunstwerk nodig heeft, maar het werk doet dat. Het neemt terug in handen wat het in de loop der tijd heeft weggegeven. Het ‘tonen’ is begin- en eindpunt van het werk. Zo biedt de reeks plattegronden van denkbeeldige musea mogelijkheid te dwalen door een tentoonstellingsruimte die is ontworpen rond, of liever vanuit, een kunstwerk. De ‘Project Advertisements’ zijn aankondigingen van nieuwe tentoonstellingen als ‘The Great White Journey, a dazzling art exhibition’. Het is de eerste kunstbiënnale op het ‘Zevende Continent’, te bezoeken in een openluchtsetting bij dertig graden onder nul.
Philippine Hoegen
Philippine Hoegen maakt installaties die de aanzetten tot of juist restanten van een presentatie tonen. Maar wie in het werk plaatsneemt, bepaalt dat het hier, en nu, gaat gebeuren. ‘Interior Monoloque, a response to Memo’ is gemaakt naar aanleiding van een muziekstuk voor viool en bandrecorder van Michel van der Aa. Het is een installatie met foto, video, monitor en een gevonden voorwerp. In die media liggen voorwaarden van kunst verscholen: vastlegging, identificatie, inlijsting, weergave. De delen van het werk ontlenen aan elkaar vermogens en kunnen samen meer dan alleen: het is de samenhang die het werk tot uitdrukking brengt.
Lon Robbé
De beelden van Lon Robbé richten zich allereerst op hun bron, de camera, en daarna pas op ons. ‘Hochjochsee’ lijkt niet voor het menselijk oog bestemd. Het geeft de indruk een beeld van het uiterst zichtbare te zijn, in de zin van verst van het licht verwijderde plaats, waar alleen zoiets als een camera nog kan afdalen. Een zeer gevoelige plaat heeft er het onmenselijke licht opgevangen. Het licht moet daar zo traag zijn doorgedrongen, zo’n lange weg hebben afgelegd om via iets van stof zichtbaar te worden, dat het de grond niet meer in stralen bereikt, maar in miniscule brokjes. Het gevoelige analoge beeld is overgeleverd aan de ontwrichtende werking van de digitale fotografie, die niet anders dan objectief kan zijn. Het is wellicht daarom dat deze reeks ‘Lost’ heet.
Loek Grootjans
Met de ‘Foundation for the benifit of the aspiration and the understanding of context (formerly known as the institute for immediate knowledge, real perception and logic features according to the most contemporary monochrome paintings)’ creëert Loek Grootjans kaders voor kunst. De ‘Foundation’ vertakt zich eindeloos in gelaagdheid en ruimtelijke spreiding. Elk project plaatst de werkelijkheid of een gedeelte ervan in het licht van de kunst. In ‘Storage for Distorted Matter’ wordt de materie direct opgeslagen. Een begeleidende tekst, waarin de waarde van de materie wordt toegelicht, fungeert als distillaat. ‘The 21st Century Sculpture Masterpiece That Could Not Be Made’ is een vitrine met sporen van stof die op afbraak van het meesterwerk wijzen – op voorhand. Dat refereert aan Donald Judds woorden over de teloorgang van kunst in de nabije toekomst, zij het dat Loek Grootjans die aankondigt en niet zelf veroorzaakt.
distillatie ‘Innerlijke instrumenten’
Datum: 13 januari 2013
Met medewerking van: de kunstenaars, Peter Henk Steenhuis en Plattèl
Kunstenaarsgesprek over ‘innerlijke instrumenten’
Wat bedoelde Luciano Fabro met ‘innerlijke instrumenten’? Hoe kan een kunstenaar ernaar op zoek gaan? In het gesprek van schrijver-journalist Peter Henk Steenhuis met de kunstenaars van ‘unexpressive’, staan deze vragen centraal.
Na de uitwisseling van gedachten over de innerlijkheid van de kunst, neemt Steenhuis de bezoekers mee op een rondgang door de tentoonstelling. De kunstenaars vertellen over het werk dat er te zien is.
Presentatie KUNSTWORDTTERUGKUNST nummer 4
Na de gesprekken vindt de presentatie plaats van KUNSTWORDTTERUGKUNST schrift nummer 4, waarin beeld en tekst is opgenomen van enkele van de kunstenaars in ‘unexpressive’.
Plattèl zingt
De Rotterdamse zangeres-componiste Plattèl zingt haar nieuwe song ‘Hjir bin ik’, waarmee zij het Friese Songfestival 2013 won.
videoportret
publicatie
Uit de tekst van Florette Dijkstra: “De kunstenaar Luciano Fabro gaf in 1987 en 1988 een reeks colleges waarin hij zijn studenten opriep de bestaansvoorwaarden van kunst te onderzoeken. Want, zegt hij, sinds de rol van kunstenaars niet meer is ingebed in de maatschappij, zijn ze de bestaansvoorwaarden kwijt die hen vroeger als vanzelfsprekend vóór gingen. Ze zijn in een wereld geplaatst waarin het niet meer uitmaakt wat ze doen en waar en zelfs of ze het doen. Niemand bekommert zich om hun handelingen. Om het tij te keren zouden jonge kunstenaars op zoek moeten gaan naar nieuwe ‘innerlijke instrumenten’ waarmee de kunst zich kan verbinden.”
bestellen
artikelen
Lopen door een virtueel huis – Peter Henk Steenhuis in Trouw
Kunstenaars, eis je plek op – Lucette ter Borg in NRC Handelsblad
La fiction comme méthode – Christophe Kihm in Art Press
Hier verzamelt zich de tijd – Peter Henk Steenhuis in Trouw